|
LOS OJOS EN LA PARED
para Belkis Ayón
en la colografía la soledad
marcaba el turno sobre el ágata. los días venideros
se parecen a la historia de Sikán.
la circularidad es un pretexto
para el que duerme en la carcomida
casa. por un instante, de los ojos en la pared
provino un reflejo de esas agónicas,
estupefactas figuras que levantan sus brazos
querellantes ante la investidura del pórtico,
entre sahumerios. en la magia del ritual
el salto marca el aullido, la legendaria historia,
la penitencia. el muro serpentea voces de los sollozantes
espíritus, justo en el puente de adoquines,
como la imagen más aledaña al sudario del paseante
DEL MUNDO DE LAS COSAS
amanecía. en las playas del sur
el niño edificaba un castillo
frente a la inesperada ola que fue destartalando
el último reducto del sueño (su sueño?).
con una ramita pretendía sostener las fuerzas
del mundo de las cosas. el choque violento
del mar ante sus diminutos pies
me hizo creer en cierto pacto. el sostén
de aquel paisaje era un misterio.
el agua acariciaba al niño
que escapaba -definitivamente- entre unos arabescos
y el castillo que eran el escondite ideal
o el salto entre dos mundos.
ANTES QUE LA NOCHE ACABE
me ruboriza la soledad del mar, insignificante
han sido para mí estos años. la gente buscando
en el puente la justeza, como si fuera una realidad
que en aquel cuadro de Kavafis, la noche
no acabe. antes de sentarme frente al poema,
la imagen del que parece, golpea la hoja
y delata toda reminiscencia. los altos muros de la Isla.
al fondo del poema, alguien mira de soslayo
el jardín, el fantasmagórico escondite
de los años ochenta. habías dicho: me ruboriza
la soledad del mar, como en el último verso
donde quiso decir algo de equidad, algo de la noche.
EN CASA DE LA CARTOMÁNTICA
tuve miedo por la lentitud y el escondite.
son las ocho menos cuarto, me decías; y mi reloj marca
un extraño enigma que me resisto a descubrir.
la retórica es adentrarnos a tales parajes
por los inquietantes seres que nos impulsan.
-haga la cola, por favor. haga la cola, por favor.
exactamente no tuve que indagar
por el último. la lentitud del tiempo es un hecho dual
ante el concurrente. según Platón hay un mundo de ideas
por encima del mundo de las cosas suprasensibles.
salgo con la contraseña para tener
fortuna, ante lo citadino. y la noche silba sobre mí
para conminarme a otro espacio.
asistir a la ceremonia es un privilegio.
las luces se perdieron. el pacto fue venir de una vez y para siempre
y descifrar por las hendijas cómo la gente
coloca en vasos con agua las flores de los muertos.
lo has pensado bien? me replicas.
hay un anuncio en la pared destinado a los mayores.
mientras un anciano que tiene cáncer y fe,
resuelve con una simple oración en el camino de las ánimas
y de los que están de paso.
tiene fama, han dicho en la multitud, y una cara distinta,
anda con unos zapatos de París y un libro de poemas.
se piensa que invoca a la Virgen de la Caridad,
y que en Matanzas, la gente la busca a deshora.
siéntese.
me sorprende descifrar
su vida. hay un río interior, una jirafa.
(las magas siempre tienen una jirafa.)
-pon estas hojas de vicaria en Agua María y te saldrá
todo bien. las deudas del trasmundo se resuelven
con solo admitir que en otro tiempo uno fue parte
de esos enigmas que hoy se inquieta por saber la multitud.
enmudecí.
escuché algo en la radio alguna vez. admitir que uno pierde
el interior en un acto único es como no reconocer
la espeluznante nada, ni distinguir cuál de los astros
nos favorecerá.
tenía yo un amigo que hablaba de estas cosas,
y al que nunca le impuse el órfico enigma
que se deposita en tierra:
-la nada nos está invadiendo.
en casa de la cartomántica el té y el incienso
abundan. recolectamos algunos centavos
para dejar en el más allá.
ella se había puesto frente a mí. la simetría pudiera ser
verla invocando a los santos. entonces tuve fuerzas
para convencerla de que el silencio es parte de las palabras,
que la soledad nada tiene de raro,
y me hace feliz. un trago de Aguardiente Nacional
y como dijo César:
La suerte está echada.
me provocó pánico descubrir una serpiente, unos huesos
de no sé quién; y un extraño hablar me hizo acudir a la calle,
sin más preguntas.
-no pierdas este número, por esta vereda
se llega a muchos lugares.
sobre la mesa unos centavos quedaron,
y unas rosas para los muertos que en casa
de la cartomántica nos produjo una especie de asalto.
bebimos.
-usted, no piense mucho.
aquel hombre que se me apareció
semejaba a mi padre (que en gloria
esté) aunque me quedé mirando sus ojos
llenos de luces y recuerdos, algo había
de ensueño, algo que me consternó?
entonces corrí hasta el final.
(la maga me había devuelto a un tiempo inasible.)
EN UNA CAFETERÍA DE SANTA FE DE BOGOTÁ
entraba en una cafetería de Santa Fe de Bogotá
y la gente disimulaba el paso. el torrencial
que paralizó la caravana. mientras el muchacho
de la cinta azul ofrecía sus mejores poemas a la multitud.
me quedé alucinado por aquella pasión de Ezra Pound
en su góndola ante una flor marchita (aguafuerte, 1945).
tomamos unas cervezas a granel para extender el saludo.
en mi bolsillo cuelga una hortensia. está marchita?
escuché desde el fondo un nombre que me hizo pensar
en Pound. después de revisar varios libros
antiquísimos (una encomienda?).
entraba en una cafetería de Santa Fe de Bogotá
donde el que te saluda -tal parece- que te conoce
de antaño, y te olvida.
BELLA ÉPOCA
un día en medio del sendero
alguien te preguntará por el advenedizo
hombre que llevas y habrá un silencio.
una demoledora paz cubrirá
en apretado instante la arboladura del verano.
los pastos que cubrían
la cabaña donde el fuego se debatía en cubrir
tanta soledad. el incienso nos proveería de la súplica
y sólo habría una abertura para recordar al padre
que dispuso en un páramo, la hora del té.
la renovada imagen de un Dios que se asegmenta y nutre,
entre promontorios, la imagen misma, la falta de lumbre.
cabría decir, son tiempos difíciles,
pero en un poema algo hay de neutralidad;
capaz que las palabras.
ellos tomaban vino de Rusia y yo me quedé
pensando en el ocaso donde un cuerpo desaliñado
me convoca. cae la tarde. al final
no estoy tan solo en la cabaña.
vuelve la fe al centro de la mesa y es la hora precisa,
la supuesta hora. ellos beben en vasos de cartón sus glorias
terrenales, sus dudas. podría admitir
que marzo no fue el último reducto, ni la plegaria.
por la filigrana que me conduce al sitio de reposo, admito
la bella época, es decir, el invierno.
no creo que se haya caído
una rama del árbol milenario, por azar. un cuerpo pasa a ras
del poema y enmudezco
para no reconocer su breve estancia.
cabría decir, son tiempos difíciles, pero no me atrevo
a confirmar lo imposible, a ir deletreando un nombre,
en el supuesto nombre. y cae la tarde
con sus mejores luces desde la cabaña donde los cuerpos buscan
el estío, lo efímero del sitio. ellos referían épocas
antiguas donde la lumbre
era la mejor opción. bastaría escuchar en medio del sendero
al hombre que llevas,
y habrá un silencio enorme, una demoledora paz.
|
DE OGEN AAN DE WAND
voor Belkis Ayón
in de collografie duidde de eenzaamheid
de beurt aan op het agaat. de komende dagen
gelijken op de geschiedenis van Sikán.
de cirkelvormigheid is een voorwendsel
voor wie slaapt in het wormstekige
huis. voor een ogenblik kwam uit de ogen aan de wand
een weerschijn van die verbouwereerde, op sterven
liggende figuren die hun ruziemakende armen
omhoogsteken tegenover de inhuldiging van de portiek,
tussen wierookdampen. in de magie van het ritueel duidt de
sprong het gehuil aan, de legendarische geschiedenis, de
boetedoening. de muur kronkelt stemmen van de snikkende
geesten, precies op de kasseistenen brug, gelijk het beeld
dat de lijkwade van de wandelaar het dichtst benadert
OVER DE WERELD VAN DE DINGEN
het werd morgen. op de stranden in het zuiden
bouwde het kind een kasteel
tegenover de onverwachte golf die de laatste vluchtschans
van de droom (zijn droom?) aan het stukslaan was.
met een kleine tak gaf hij voor de krachten van
de wereld der dingen te stutten. de hevige schok
van de zee vóór zijn kleine voetjes
deed me een zeker verdrag veronderstellen. de drager
van dit landschap was een mysterie.
het water streelde het kind
dat ontsnapte - definitief - tussen enkele arabesken
en het kasteel die een ideale schuilplaats waren
of de sprong tussen twee werelden.
VÓÓR DE NACHT TEN EINDE LOOPT
de eenzaamheid van de zee doet me blozen. betekenisloos
zijn deze jaren voor mij geweest. mensen die op de brug
de billijkheid aan het zoeken zijn, alsof het een realiteit is
dat in dat schilderij van Kavafis de nacht
niet ten einde loopt. vóór ik tegenover het gedicht ga zitten
slaat het beeld van degene die verschijnt op het blad
en verraadt elke heugenis. de hoge muren van het Eiland.
aan het eind van het gedicht bekijkt iemand schuin
de tuin, de fantasmagorische schuilplaats
van de jaren tachtig. je had gezegd: de eenzaamheid
van de zee doet me blozen, zoals in het laatste vers waarin
hij iets wou zeggen over rechtvaardigheid, iets over de nacht.
IN HET HUIS VAN DE KAARTLEGSTER
ik was bang voor de traagheid en de schuilplaats.
het is kwart voor acht, zei je me; en mijn uurwerk geeft
een vreemd raadsel aan dat ik weiger te onderzoeken. de
welsprekendheid is binnendringen in zulke gebieden door
toedoen van de onrustbarende wezens die ons voortstuwen.
- in de rij, alstublieft, in de rij, alstublieft.
precies voor de laatste hoefde ik niet
na te speuren. de traagheid van de tijd is een tweeledig feit
tegenover de mededinger. volgens Plato bestaat een wereld van ideeën
boven de wereld van de bovenzinnelijke dingen.
ik kom buiten met het merkteken om geluk te hebben
tegenover het burgerlijke. en de nacht fluit boven mij
om mij uit te dagen naar een andere ruimte.
de plechtigheid bijwonen is een voorrecht.
de lichten gingen verloren. de overeenkomst was om dadelijk te komen
en voor altijd en om doorheen de kieren te ontcijferen hoe de mensen
de bloemen der doden in glazen met water zetten.
heb je het goed overdacht? repliceer jij.
aan de muur hangt een bericht voor de volwassenen bestemd.
op de weg van de zielen en van degenen die
op doorreis zijn lost intussen een bejaarde met kanker
en geloof op met een eenvoudig gebed.
hij heeft naam, werd in de menigte gezegd, en een gedistingeerd gezicht,
hij loopt met een paar schoenen uit Parijs en een boek met gedichten.
men denkt dat hij de Virgen de la Caridad aanroept en dat
in Matanzas de mensen haar op verkeerde momenten zoeken.
gaat u zitten.
het verbaast me uw leven
te ontcijferen. er is een innerlijke rivier, een giraf.
(tovenaressen hebben altijd een giraf).
- leg deze maagdenpalmbladeren in mariawater en met jou zal
alles goed gaan. de schulden van het hiernamaals lossen op
door alleen al toe te geven dat je in andere tijd deel uitmaakte van die
raadselen waarover men zich nu zorgen maakt dat de massa ze kent.
ik verstomde.
ooit hoorde ik iets op de radio. toegeven dat je je innerlijk
verliest in een enkele handeling is zoals het bloedstollende
niets niet te erkennen, of niet te onderscheiden welk van de sterren
ons goedgunstig zal zijn.
ik had een vriend die over die dingen sprak
en aan wie ik nooit het orfische raadsel oplegde
dat men aan de aarde in bewaring geeft.
- het niets is in ons aan het binnendringen.
thuis bij de kaartlegster is er overvloed aan thee
en wierook. we verzamelden enkele centavos
om ze in het hiernamaals achter te laten.
zij was tegenover mij gaan zitten. de symmetrie kon erin bestaan
haar de heiligen te zien aanroepen. toen vond ik de kracht
om haar te overtuigen dat de stilte een deel is van de woorden,
dat de eenzaamheid niets vreemds heeft
en me gelukkig maakt. een teug Aguardiente Nacional
en zoals Caesar zei:
Het lot is geworpen.
het bracht me in paniek een slang te ontdekken, een stuk of wat beenderen
van ik weet niet wie: en een vreemd spreken deed me naar de straat lopen
zonder verdere vragen.
-mis dit nummer niet, langs dit pad
kom je op vele plaatsen.
op de tafel bleven een paar centavos achter
en een paar rozen voor de doden want in het huis
van de kaartlegster overkwam ons een soort van overval.
wij dronken.
- denkt u niet te veel na.
die man die me verscheen
geleek op mijn vader (God hebbe
zijn ziel) alhoewel ik bleef staan kijken naar zijn ogen
vol lichten en herinneringen, was er iets
van illusie, iets dat me onthutste?
toen liep ik naar het eind.
(de tovenares had me naar een ongrijpbare tijd teruggestuurd).
IN EEN KOFFIESHOP IN SANTA FE DE BOGOTÁ
ik kwam in een koffieshop binnen in Santa Fe de Bogotá
en de mensen verhulden hun stap. de wilde vloed
die de karavaan blokkeerde. intussen bood de jongen
met het blauwe lint de menigte zijn beste gedichten aan.
ik was high voor de hartstocht van Ezra Pound
in zijn gondel voor een verwelkte bloem (ets, 1945).
we dronken een paar biertjes uit het vat om de begroeting uit te breiden.
in mijn zak hangt een hortensia. is ze verwelkt?
ik hoorde uit de achtergrond een naam die me deed denken
aan Pound. na het inkijken van verschillende zeer oude
boeken (een opdracht?).
ik kwam in een koffieshop binnen in Santa Fe de Bogotá
waar degene die je groet je - schijnbaar - kent
van vroeger, en je vergeet.
BELLE ÉPOQUE
op een dag zal iemand je midden op de weg
naar de parvenu vragen
die je meedraagt en er zal een stilte vallen.
een vernietigende vrede zal in een compact moment
de masten en rondhouten van de zomer bedekken.
de graslanden die de stulp bedekten
waar het vuur zich verweerde om zoveel eenzaamheid te
bedekken. de wierook zal ons voorzien van de smeekbede
en er zal alleen een opening zijn om de vader te gedenken
die in een woestenij het uur van de thee voorschreef.
het vernieuwde beeld van een God die zich deelt en tussen glooiingen
het beeld zelf, het gebrek aan schijnsel, voedt.
je zou kunnen zeggen, het zijn moeilijke tijden
maar in een gedicht bestaat iets als neutraliteit;
mogelijk wel de woorden.
zij dronken wijn uit Rusland en ik bleef
zitten denken aan de zonsondergang waar een slordig lichaam
mij bij zich roept. de avond valt. tenslotte
ben ik niet zo alleen in de stulp.
het geloof keert terug naar het midden van de tafel en het is het vereiste
uur, het veronderstelde uur. zij drinken hun aardse roem, hun twijfels
uit papieren bekers. ik kon toegeven
dat maart niet het laatste bolwerk was, ook niet het smeekgebed.
om het filigraan dat me naar de rustplaats leidt laat ik
de belle époque toe, het is te zeggen de winter.
ik geloof niet dat er bij toeval een tak van de duizendjarige
boom kan zijn gevallen. een lichaam komt rakelings over
het gedicht en ik verstom
om zijn kortstondig verblijf niet te erkennen.
je zou kunnen zeggen, het zijn moeilijke tijden, maar ik waag het niet om
het onmogelijke te beamen, om een naam te gaan spellen
in de vermoedelijke naam. en met zijn beste lichten
valt de avond vanuit de stulp waar de lichamen de zomer
zoeken, het vluchtige van de plek. zij verwezen naar oude
tijden waar het vuur
de beste optie was. het zou volstaan met midden op het pad te luisteren
naar de man die je meedraagt,
en een geweldige stilte zal er zijn, een vernietigende vrede.
|